Wondverzorging

Snijwonden en schaafwonden:

Deze wonden kunnen heel vies en vuil uitzien maar mits de juiste verzorging perfect thuis behandeld worden. Raadpleeg de huisarts indien:

• De wonde diep is en moeilijk stopt met bloeden
• De wonde niet goed gereinigd kan worden
• het gaat om een grote wonde
• het gezicht, de ogen of geslachtsdelen gekwetst zijn
• het gaat om een steekwonde of een verwonding door glas

Gelieve geen kleurende ontsmetting te gebruiken indien u naar de arts gaat.

Indien de wonde deze eigenschappen niet bezit kan u perfect met 5 stappen deze zelf verzorgen:

Stap 1: Stelp het bloeden 

Bij kleine schrammen, snijwondjes of open wondjes stopt het bloeden normaal gezien vanzelf na enkele minuten. 
Bij hevig bloedende wonden kunt u gedurende een tiental minuten een kompres of schoon doekje tegen de wond drukken om het bloeden te stelpen. Als de wond dan nog blijft bloeden, gaat u beter naar de dokter.

Stap 2: Maak de wond schoon

Het reinigen is het belangrijkste onderdeel van de wondverzorging.
Reinig de wond met water en zeep. Dit kan gewoon aan de wastafel met een zuiver washandje en liefst vloeibare zeep. Ook een wonde die op het eerste zicht niet echt bevuild is, moet u reinigen. Verwijder alle loszittende deeltjes in de wonde (gruis, splinters…). Krijgt u de wonde niet volledig zuiver en blijven er nog restdeeltjes achter, raadpleeg dan een arts.Na de reiniging wordt de wond gedroogd met een deppende beweging door middel van een schone, niet pluizende handdoek, een kompres of huishoudpapier. 

Stap 3: Ontsmet de wond

Gebruik een ontsmettingsmiddel ( Isobetadine, Hibidil, Ontsmettingsalcohol,..) 

Stap 4: Breng een pleister of verband aan

Dit is voornamelijk om de wonde proper te houden. 

Stap 5: Ververs regelmatig de pleister of het verband

Vervang de pleister of het verband telkens als het nat geworden is en anders dagelijks of zeker om de twee dagen.

Brandwonden:

Brandwonden moet u altijd koelen door gedurende minstens 20 minuten koud (niet ijskoud) water over de wonde te laten stromen

Infecties

Gelieve de huisarts te raadplegen indien een wonde of lichaamsdeel deze 4 eigenschappen vertoont:

• De huid voelt warm
• De huid is pijnlijk
• De huid ziet rood
• De huis begint op te zwellen 

Koorts

U heeft koorts als de temperatuur van uw lichaam hoger is dan 38 graden. Koorts is een normale, goede reactie van uw lichaam als een virus of bacterie uw lichaam binnen wil komen. 

Volwassenen:

Koorts is niet gevaarlijk maar kan wel uitputtend en storend zijn. Alsvolgt zijn hier enkele tips om deze periode zo aangenaam mogelijk door te gaan:

• Drinken is belangrijk als u koorts heeft. Drink 1,5 tot 2 liter vocht per dag zeker indien u veel zweet. 
  Houd een glas of een flesje water in de buurt. Neem regelmatig een slok.
• Doe dunne kleding aan die losjes om uw lichaam zit. In bed is een laken vaak voldoende. 
  Zo kan uw lichaam de warmte kwijt.
• Zorg dat u genoeg rust krijgt. U hoeft niet in bed te blijven. U kunt ook naar buiten als u wilt.
• Eten is niet zo belangrijk als u koorts heeft. 
• Als u zich ziek voelt of pijn heeft, kunt u paracetamol (= Dafalgan, = Algostase) nemen. Na een halfuur gaat het dan vaak wat beter.

Bij volgende 1 of meer klachten is het beter dat u contact opnemen met de huisarts:

• U bent benauwd.
• U bent suf.
• U drinkt heel weinig: minder dan de helft van wat u normaal drinkt.
• U plast heel weinig: minder dan 2 keer per dag.
• U heeft een ziekte aan uw hart, longen of nieren.
• U heeft suikerziekte. 
• U heeft weinig weerstand door een ernstige ziekte of door een medische behandeling (bijvoorbeeld een chemokuur).
• U bent in de tropen geweest in de afgelopen 4 weken.

Kinderen:

Koorts komt veel voor bij kinderen, vooral bij kinderen onder de 5 jaar. Uw kind heeft koorts als de lichaamstemperatuur 38 graden is of hoger dan 38 graden. Bij een infectie kan de temperatuur oplopen tot 40 of 41 graden. Dat kan geen kwaad. De koorts is niet schadelijk voor het lichaam of de hersenen. De koorts kan enkele dagen duren, hoe lang de koorts duurt zegt op zich weinig over de ernst van de ziekte. Zodra het lichaam de infectie overwonnen heeft, daalt de temperatuur weer automatisch.

Adviezen bij een kind met koorts:

• Geef uw kind extra te drinken, eventueel een waterijsje. Door de koorts en het zweten kan uw kind veel vocht verliezen. Eten is minder belangrijk. Dring er niet op aan dat uw kind eet.
• Zorg dat uw kind genoeg rust krijgt. Het hoeft niet in bed te blijven en mag ook naar buiten.
• Het lichaam moet de warmte kwijt kunnen. Kies daarom dunne kleding die losjes om het lichaam zit. In bed is een lakentje vaak voldoende. Als uw kind het koud heeft of rilt, kunt u het tijdelijk extra toedekken.
• Zorg dat er een ouder (of andere volwassene) thuis is die regelmatig kijkt hoe het met uw kind gaat.
• Speelt, lacht, kijkt en reageert uw kind zoals u van uw kind gewend bent? Ademt het rustig en regelmatig? Heeft het een gezonde kleur? Drinkt en plast uw kind zoals het altijd doet? Dan is uw kind waarschijnlijk niet erg ziek.

Wanneer de huisarts te raadplegen:

• jonger is dan 3 maanden
• een hart- of longziekte heeft
• diabetes mellitus heeft
• medicijnen gebruikt die de weerstand verminderen
• minder weerstand heeft door het syndroom van Down of andere genetische aandoeningen
• in de afgelopen 4 weken in het buitenland (subtropen) is geweest. 
• als uw kind 5 dagen koorts heeft;
• of als uw kind met koorts niet volledig is gevaccineerd

Alarmsignalen wanneer direct een arts te contacteren:

• suf is of niet gemakkelijk wakker te krijgen;
• kreunt of blijft huilen en niet te troosten is;
• benauwd is of anders ademt (sneller ademt, piept, hoorbaar ademt en daarbij kwijlt, of korte periodes niet ademt);
• een bleek-grauwe of vlekkerige huidskleur krijgt of blauwe lippen;
• rode vlekjes krijgt waarvan de kleur niet verbleekt als u erop drukt (op de romp, armen, benen of het oogslijmvlies);
• in korte tijd steeds zieker wordt (anders ziek is dan u van uw kind gewend bent);
• zieker wordt en steeds weer overgeeft (meerdere keren per uur; met of zonder diarree);
• veel minder drinkt dan normaal (minder dan de helft van wat het normaal drinkt);
• een halve dag niet heeft geplast of geen natte luier heeft gehad;
• ineens met armen en benen gaat schokken of trekkingen krijgt (koortsstuip);
• een gezwollen arm, been of gewricht heeft dat het kind niet goed kan gebruiken;
• opnieuw koorts krijgt na een aantal dagen koortsvrij te zijn geweest.

Medicatie bij kinderen:

Koorts moet niet altijd behandeld worden met medicatie. Dat is niet nodig en niet echt zinvol. De koorts zelf kan geen kwaad. Voelt uw kind zich toch erg ziek of heeft het pijn of drinkt het slecht? Dan kunt u paracetamol (=Dafalgan, =Algostase) geven. Na een halfuur gaat het dan vaak wat beter. Dat komt doordat paracetamol de pijnen ook de koorts  wegneemt. Kinderen ouder dan 1 jaar mag u bij pijn in plaats van paracetamol ook kortdurend ibuprofen (=nurofen) geven.

Maaglast, diarree en overgeven

Maag:

Vaak blijft de oorzaak van maagklachten onduidelijk. De volgende factoren kunnen een rol spelen:

• roken
• te veel eten
• vet eten
• sterk gekruid eten
• citrusvruchten
• chocolade
• pepermunt
• zure of koolzuurhoudende drank
• koffie
• alcohol
• medicijnen, bijvoorbeeld sommige pijnstillers (NSAID's), bloedverdunners en antidepressiva
• spanningen door angst, somberheid of stress
• verhoogde druk in de buik door overgewicht, hoesten of verstopping
• buikgriep (geeft tijdelijk maagklachten, vaak met overgeven en diarree)
• Infecties

Wat kan u zelf doen:

• Stop met roken.
• Leef gezond: vermijd gewoontes die bij u maagklachten kunnen geven.
• Beperk of neem geen voedingsmiddelen en dranken waarvan u merkt dat u ze niet verdraagt. Veel mensen krijgen last van: vette of sterk gekruide gerechten, zure of koolzuurhoudende dranken, koffie, chocola, alcohol en pepermunt. 
  Het verschilt van persoon tot persoon of en welke voedingsmiddelen extra klachten geven. Voordat u stopt met een voedingsmiddel is het verstandig om per voedingsmiddel te controleren of de klachten werkelijk verminderen als u het weglaat. Als u zomaar opeens met allerlei voedingsmiddelen tegelijk stopt, kunt u een tekort aan gezonde voedingsstoffen krijgen.
• Val af als u te zwaar bent: als u te zwaar bent, helpt afvallen vaak om de klachten te verminderen. Een gewichtsvermindering van 10 procent (bijvoorbeeld 9 kilo bij iemand die 90 kilo weegt) kan al helpen.
• Heeft u last van stress, angst of somberheid thuis of op het werk, of slaapt u slecht? Dan is het belangrijk om die problemen aan te pakken. Bespreek het met iemand die u vertrouwt, met uw huisarts, maatschappelijk werk of psycholoog. Als die klachten afnemen kunnen ook uw maagklachten minder worden.
• Probeer een week met uw hoofdeinde van uw bed omhoog te slapen. Leg een paar extra kussens onder uw hoofd, nek en schouders of zet uw hoofdeinde in een hoge stand. Of zet het hoofdeinde van het bed op klossen van 15-25 cm. Maagzuur gevoel en boeren, maar ook andere maagklachten kunnen hiervan verdwijnen.
• Hoesten en constipatie kunnen de druk in uw buik verhogen en daardoor maagklachten geven.
  Ga naar uw huisarts als u langdurig hoest.
  Pak constipatie aan met vezelrijke voeding, voldoende drinken en dagelijks  een extra halfuur bewegen (fietsen, wandelen, rennen, roeien, zwemmen).
• Als u geneesmiddelen gebruikt die als bijwerking maagklachten kunnen geven, bespreek dan met uw huisarts of u minder kunt nemen of ermee kunt stoppen. Eventueel kunt u op een ander middel overstappen.

Medicatie:

Medicijnen zijn vaak niet nodig bij maagklachten. Indien toch veel last van maagzuur kunnen Ranitidine en Gavisconhelpen. Bij aanhoudende last van maagpijn/zuur gelieve de huisarts te contacteren. 

 Diarree en overgeven

Diarree kan samengaan met:

• buikkrampen (door krampen in de darmen kunt u de ontlasting moeilijk ophouden en moet u snel naar het toilet)
• misselijkheid en overgeven
• moe en slap voelen
• soms koorts
• soms hoofdpijn

Adviezen:

• Het is belangrijk dat u extra veel drinkt (2 tot 3 liter per dag). Hoe meer diarree, hoe meer u moet drinken om uitdroging te voorkomen. Drink bijvoorbeeld elke keer een glas water (of thee, bouillon of iets anders) nadat u waterige ontlasting heeft gehad. Drink geen frisdrank of energiedrankjes.
• Als u ook overgeeft of koorts heeft, is drinken extra belangrijk.
• Als u overgeeft, drink dan kleine beetjes tegelijk. Bijvoorbeeld elke 5 tot 10 minuten 1 of 2 slokken. Zo houdt u toch wat vocht binnen. Zodra u zich wat beter voelt, kunt u geleidelijk wat meer tegelijk gaan drinken.
• Zodra u weer trek heeft, kunt u geleidelijk weer gaan eten waar u zin in heeft. Daardoor voelt u zich meestal ook beter. Helemaal niet eten of een speciaal dieet is niet nodig bij diarree.
• Bij buikkrampen kunt u het beste kleine porties eten. Wanneer er iets in uw maag komt, worden uw darmen automatisch ook geprikkeld. Soms ontstaat daardoor weer een golf van diarree. Dat betekent niet dat u iets verkeerds gegeten heeft, maar dat uw maag en darmen nog gevoelig zijn. Ook als u veel achterelkaar drinkt, kunt u direct aandrang voelen.
• Voorkom dat u anderen besmet

Medicatie:

• Bij overvloedige diarree kan een stopmiddel gebruikt worden: Loperamide (=Imodium)
• Bij meervoudig braken kan Domperidon (=Motilium) of Metaclopramide (=Primperan) genomen worden

Wanneer de huisarts contacteren:

• U gaat zich suf voelen, begint in de war te raken of denkt dat u gaat flauwvallen.
• De waterdunne diarree (6 keer of meer per dag) duurt 3 dagen of langer.
• U bent ouder dan 70. Neem dan al contact op na 1 dag diarree, zeker als u er koorts bij heeft.
• U bent ouder dan 70 jaar en heeft al langer dan 8 uur niet geplast.
• U gebruikt plastabletten of medicijnen tegen hoge bloeddruk. Soms raadt uw huisarts aan deze tijdelijk te stoppen. 
• U blijft overgeven.
• U drinkt weinig.
• U heeft erge dorst.
• U heeft een dag niet meer geplast.
• U heeft voortdurend buikpijn.
• Er zit bloed of slijm bij de ontlasting.
• De diarree is na een week niet minder geworden.

Rugklachten

Pijn onderin de rug komt veel voor. U kunt het plotseling krijgen of meer geleidelijk.

• Vaak is het een zeurende pijn.
• Bepaalde houdingen of bewegingen geven vaak meer pijn. 
• Als u stil heeft gezeten, kan uw rug stijf aanvoelen.
• Soms straalt de pijn uit naar één of beide bovenbenen.

Bij zulke 'gewone' pijn in de onderrug zijn er geen aanwijzingen voor een hernia, afwijking of beschadiging als oorzaak van de pijn. Deze gewone rugpijn gaat vanzelf over en kan perfect behandeld worden met voldoende in beweging te blijven. Indien u toch een pijnstiller wilt nemen, kunt u het beste Paracetamol nemen (maximaal 4 maal per dag 1 tabletten van 1g). Het belangrijkste is om in beweging te blijven en als Paracetamol u daarbij kan helpen, is dat prima.  

Verder kunt u eventueel diclofenac gel of ibuprofen gel (=Voltaren) op uw rug smeren. 

Bel direct uw huisarts of de huisartsenpost als u ook deze klachten heeft:

• duizelig, zweten, gevoel dat u flauw kunt vallen
• niet meer kunnen plassen, terwijl u wel nodig moet
• geen gevoel in uw zitvlak en liezen 
• plotseling minder kracht in uw been (op uw tenen of hakken staan lukt niet)

Bel uw huisarts of maak een afspraak (op werkdagen): 

• als u pijn in de rug heeft na een val
• als u pas een operatie of injectie heeft gehad in uw rug
• als u kanker heeft (gehad)
• als de klachten na 4 weken niet minder zijn geworden